Bij het voorbereiden van een nalatenschap horen we vaak: “Ik wil mijn partner goed verzorgd achterlaten.” Een begrijpelijke wens, maar achter deze ogenschijnlijk eenvoudige zin schuilt een complex vraagstuk waarin ‘verzorging’ en ‘bevoordeling’ twee verschillende concepten zijn die vaak door elkaar worden gehaald.
De kern van het vraagstuk
Bij nalatenschapsplanning is het essentieel om onderscheid te maken tussen verzorging en bevoordeling. Verzorging gaat over het waarborgen dat de langstlevende partner kan blijven leven op het gewenste niveau. Bevoordeling daarentegen gaat over wie uiteindelijk rechthebbende wordt op het vermogen. Deze twee aspecten kunnen, maar hoeven niet samen te gaan.
Een klassiek voorbeeld
Neem een echtpaar van 72 jaar, 45 jaar getrouwd in gemeenschap van goederen, met twee kinderen. Hun gezamenlijk vermogen bestaat uit een hypotheekvrije woning, spaargeld en een auto, samen goed voor €540.000. Zonder testament erft bij overlijden de langstlevende partner alle bezittingen, terwijl de kinderen ieder een vordering krijgen van €90.000 (minus €3.781 erfbelasting), opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende ouder.
In dit geval is de langstlevende partner voor €180.000 verzorgd tot aan het eigen overlijden, maar slechts voor €90.000 bevoordeeld (het eigen erfdeel). De kinderen zijn elk voor ongeveer €86.000 bevoordeeld, maar kunnen dit pas opeisen na het overlijden van de langstlevende ouder.
Complexer bij samengestelde gezinnen
De situatie wordt ingewikkelder bij samengestelde gezinnen. Een praktijkvoorbeeld: een echtpaar van 72 jaar, vijf jaar getrouwd zonder huwelijkse voorwaarden. De ene partner heeft twee kinderen uit een eerder huwelijk en een vermogen van €600.000, de andere partner heeft drie kinderen en geen eigen vermogen.
Zonder testament zou de langstlevende voor €200.000 worden bevoordeeld maar voor €400.000 verzorgd zijn. Met een testament met opvullegaat kan de bevoordeling oplopen tot €480.000, terwijl de verzorging gelijk blijft. Bij een tweetrapsmaking kan de verzorging gelijk blijven terwijl de bevoordeling nul is.
De juiste keuze maken
Geen van deze keuzes is per definitie “fout” – in alle gevallen is de langstlevende partner maximaal verzorgd. Het verschil zit in de bevoordeling: wie wordt uiteindelijk rechthebbende op het vermogen? Dit is een keuze die weloverwogen gemaakt moet worden, waarbij fiscale overwegingen niet leidend zouden moeten zijn.
Conclusie
Een gedegen nalatenschapsadvies moet beide aspecten – verzorging én bevoordeling – zorgvuldig behandelen. Helaas zien we in de praktijk dat er vaak teveel focus ligt op fiscale constructies, zonder dat de fundamentele vraag over de gewenste verdeling van het vermogen voldoende aandacht krijgt. Het is daarom belangrijk om bij het maken van uw keuzes beide aspecten grondig te overwegen en te bespreken met een deskundige adviseur.
Thema's in dit bericht: