Wat doet een executeur nu eigenlijk precies? Over deze vraag bestaat vaak onduidelijkheid. In dit artikel leggen we uit wat de rol van de executeur inhoudt, waar de bevoegdheden beginnen en eindigen, en waarom een RegisterExecuteur een verstandige keuze kan zijn.
Wat een executeur niet is
Om te beginnen met wat het niet is: een executeur is geen ‘aardse vertegenwoordiger van de overledene’ die naar eigen inzicht de nalatenschap verdeelt. De taak is veel specifieker afgebakend.
De wettelijke bevoegdheden
Wanneer iemand overlijdt, komen de bezittingen en verplichtingen in een nalatenschap terecht. In het wettelijk erfrecht zijn de gezamenlijke erfgenamen bevoegd deze af te handelen. Zij kunnen dit echter alleen gezamenlijk doen, behalve in bepaalde dringende gevallen.
Het testamentair erfrecht biedt de mogelijkheid om een executeur te benoemen. Deze krijgt bij wet bepaalde bevoegdheden, die in het testament kunnen worden beperkt of uitgebreid. Belangrijk is dat de executeur ‘privatief’ bevoegd is: dit betekent dat de bevoegdheden van de erfgenamen zijn uitgesloten waar de executeur bevoegd is.
De taak van de executeur: beheer
De kerntaak van de executeur is het beheren van de nalatenschap. Dit omvat:
- Het bewaren van de bezittingen van de overledene
- Het voldoen van verplichtingen (schulden) ten laste van de nalatenschap
Om schulden te kunnen voldoen, heeft de executeur de bevoegdheid om bezittingen te verkopen. Of een woning verkocht mag worden, hangt dus af van de context: is het nodig om schulden te betalen (waaronder ook erfbelasting valt)? Dan is het antwoord: ja. Is het niet nodig? Dan heeft de executeur daartoe geen bevoegdheid.
Einde van de beheerstaak
Zodra alle schulden van de nalatenschap zijn voldaan, is het beheer voltooid en eindigt de bevoegdheid van de executeur. Het restant wordt verdeeld onder de erfgenamen. Voor deze verdelingsfase kan in het testament een afwikkelbewind worden toegekend, mogelijk aan dezelfde persoon die eerder executeur was.
De grote misvatting
Een veelvoorkomend misverstand betreft de ‘sterren’ van een executeur. In vakliteratuur rond 2003 werd gesproken over executeurs met verschillende ‘sterren’ om hun bevoegdheden aan te duiden. Dit heeft echter geleid tot misverstanden.
De werkelijkheid is eenvoudiger:
- Een beheerexecuteur mag beschikken over de nalatenschap om schulden te voldoen
- Een afwikkelbewindvoerder mag de nalatenschap verdelen nadat alle schulden zijn voldaan
Overleg of toestemming
Wettelijk is bepaald dat de executeur moet overleggen met erfgenamen voordat bezittingen te gelde worden gemaakt. In het testament kan dit worden aangescherpt tot een toestemmingsvereiste, of juist worden versoepeld zodat geen overleg nodig is. In alle gevallen moet de executeur achteraf verantwoording afleggen.
Voorkomen van ‘boedelverval’
Het te lang aanhouden van bezittingen die uiteindelijk toch verkocht moeten worden, leidt tot ‘boedelverval’: risico op waardedaling, kosten van verzekeringen en vaste lasten die doorlopen. Dit boedelverval wordt geschat op 0,5 tot 1% per maand.
De meerwaarde van een RegisterExecuteur
Een RegisterExecuteur die is benoemd tot executeur-afwikkelbewindvoerder kan efficiënt handelen als de bevoegdheden ruim zijn vastgelegd in het testament. Voordelen zijn:
- Afwikkeling zonder onnodige vertraging
- Aanspreekbaarheid en verzekering bij fouten
- Toezicht door Stichting RegisterExecuteur
- Transparantie voor erfgenamen via het Digitaal Nalatenschapsdossier
Door de combinatie van ruime bevoegdheden en professionele aanpak kan onnodig boedelverval worden voorkomen, wat in het belang is van alle erfgenamen.
Raymond Mars
Directeur Stichting Register-Executeur
Thema's in dit bericht: